Αυτό το μεταφρασμένο από εμάς άρθρο, είναι του Δημήτρη Τρωαδίτη και βρέθηκε στη σελίδα Institute for Anarchist Theory and History (IATH) . Ο τίτλος του είναι “Ο Αναρχικός Γιάννης Μαγκανάρας στην Ελλάδα”.
Η σελίδα ITHA-IATH https://itha-iath.org/en/en_home/ που σχηματίστηκε από το Ινστιτούτο Αναρχικής Θεωρίας και Ιστορίας (IATH) στοχεύει “να τονώσει, να συγκεντρώσει και να διαδώσει την ιστορική και θεωρητική έρευνα για τον αναρχισμό. Εκτός από υλικό για την ιστορία του αναρχισμού και τη θεωρία του αναρχισμού, το IATH έχει επίσης περιεχόμενο που συνδέεται με την αναρχική μνήμη, συζητήσεις θεωρητικών-μεθοδολογικών και συγκυριακών θεμάτων που πραγματοποιούνται από μια ελευθεριακή οπτική, καθώς και πρωτογενείς πηγές, που παράγονται από τους ίδιους τους αναρχικούς.” Το ITHA έχει πέντε θεματικές (γραμμές έρευνας και προβολής): Ιστορία του Αναρχισμού, Θεωρία του Αναρχισμού, Αναρχική Μνήμη, Ελευθεριακή Θεωρία και Ανάλυση Πλαισίου/Δομής.
“Ιστορία του Αναρχισμού: Μελέτες, πιο συγκεκριμένες ή γενικές, που λαμβάνουν υπόψη την ιστορία τόσο της αναρχικής σκέψης όσο και της δράσης, βασισμένες σε επεισόδια στα οποία συμμετείχαν αναρχικοί, όλο και λιγότερο σχετικοί, ή/και οι ίδιοι οι αναρχικοί συγγραφείς.
Θεωρία του Αναρχισμού: Μελέτες, πιο συγκεκριμένες ή γενικές, που, βασισμένες στην ιστορία, παράγουν θεωρία, τόσο αναρχικής σκέψης όσο και δράσης, βασισμένη σε επεισόδια στα οποία οι αναρχικοί είχαν όλο και λιγότερο σχετική συμμετοχή ή/και στους ίδιους τους αναρχικούς συγγραφείς.
Αναρχική Μνήμη: Κείμενα, ρεπορτάζ και συνεντεύξεις στις οποίες εκτίθενται μνήμες του παρελθόντος και του παρόντος, με συμμετοχή αγωνιστών, επεισοδίων και συμφραζομένων, με στόχο να συμβάλουν στην ανασυγκρότηση του παρελθόντος. Δεν λειτουργούν στο πλαίσιο των μεθοδολογικών και κριτικών διαδικασιών των ανθρωπιστικών επιστημών.
Ελευθεριακή Θεωρία: Μελέτες που περιλαμβάνουν μέθοδο και κατηγορίες ανάλυσης, κοινωνική θεωρία και θεωρία της ιστορίας, βασισμένες σε υλικό που παράγεται ή όχι από αναρχικούς, αλλά που, κατά κάποιο τρόπο, σχετίζονται με την ελευθεριακή σκέψη, κατανοητή με ευρεία έννοια, και που επιτρέπουν μια επαρκή κατανόηση της πραγματικότητας του παρελθόντος και του παρόντος.
Κατάσταση/Δομική Ανάλυση: Μελέτες που δίνουν προτεραιότητα στην ανάλυση πρόσφατων ή πιο μακροχρόνιων γεγονότων (πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών κ.λπ.) από ελευθεριακή σκοπιά και συμβάλλουν στη διαλεύκανση συγκυριακών και δομικών σεναρίων.”
Παρά τα όσα γνωρίζουμε σήμερα για κάποια από τα γραπτά του, έχουμε ελάχιστα στοιχεία για τη ζωή του Γιάννη Μαγκανάρα. Γνωρίζουμε, όμως, ότι όλοι όσοι φέρουν το επώνυμο Μαγκανάρας κατάγονται από τον Ιωάννη Μαγκάναρο, Γάλλο απόφοιτο της Γαλλικής Στρατιωτικής Σχολής του Παρισιού, αξιωματικό του Ναπολέοντα και φιλέλληνα. Ο Ιωάννης Μαγκάναρος έφτασε στην Ελλάδα, πιθανότατα μέσω του νησιού της Κεφαλληνίας, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας του 1821, προφανώς για να πολεμήσει για την ελληνική ανεξαρτησία, και εντάχθηκε στη μονάδα του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι. Ο ίδιος και η οικογένεια που δημιούργησε εκεί, παρέμειναν στην Ελλάδα και άλλαξαν το επώνυμό τους σε Μαγκανάρα. Η οικογένεια εξαπλώθηκε στην Πάτρα, στο Μεσολόγγι, στη Σύρο, στο Ναβαρίνο, στην Κόρινθο και αργότερα στην Αθήνα. Ένας από τους τρεις γιους του ήταν ο Μιλτιάδης Μαγκανάρας, πατέρας του Γιάννη, που εγκαταστάθηκε στην Κόρινθο όπου γεννήθηκε ο Γιάννης. Ο Έλληνας συγγραφέας Ρένος Αποστολίδης, ο οποίος είχε συναντηθεί με μέλη της ευρύτερης οικογένειας Μαγκανάρα, είπε ότι το όνομα Μαγκάναρος ήταν από το Βυζάντιο και τα περισσότερα μέλη αυτής της οικογένειας ήταν καλοπληρωμένοι μηχανικοί που ανήκαν στη μεσαία αστική τάξη. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για την εκπαίδευση ή άλλα ενδιαφέροντα του Γιάννη Μαγκανάρα, αλλά επιβεβαιώνεται ότι γνώριζε καλά το γαλλικό αναρχικό κίνημα και άλλες επαναστατικές ιδέες της εποχής του.
Εγκαταστάθηκε στην Πάτρα το 1893 αφού έφυγε από την Κόρινθο και εργάστηκε ως δημοσιογράφος, κυρίως στην καθημερινή εφημερίδα «Πελοπόννησος». Το 1895 αγόρασε την εφημερίδα «Επί Τα Πρόσω» από τον Αλέξανδρο Ευμορφόπουλο, η οποία στη συνέχεια έγινε το κύριο όχημα για τη διάδοση των αναρχικών ιδεών στην Πάτρα και τη γύρω περιοχή κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1890. Επιβεβαιώνεται επίσης ότι ο Μαγκανάρας πριν αγοράσει το «Επί Τα Πρόσω» έγραφε ποιήματα και άρθρα για τις σοσιαλιστικές εφημερίδες της εποχής όπως ο «Σοσιαλιστής» του Σταύρου Καλλέργη και ο «Μεταρρυθμιστής». Δεδομένου ότι σήμερα έχουν διασωθεί μόνο λίγα τεύχη της εφημερίδας «Πελοπόννησος», δεν γνωρίζουμε αν ο Μαγκανάρας συνέχισε να γράφει στην «Πελοπόννησος» ταυτόχρονα με τη συμμετοχή του στην «Επί Τα Πρόσω» και την αναρχική δραστηριότητα. Μπορεί να συνέχιζε να γράφει μόνο για να ζήσει.
Τα άρθρα του αφορούσαν διάφορα κοινωνικά ζητήματα της εποχής, όπως η οργάνωση της εργατικής τάξης και η γυναικεία χειραφέτηση. Και, φυσικά, έγραφε άρθρα για αναρχικές ιδέες. Ένας από τους γνωστούς του Γιάννη Μαγκανάρα ήταν ο δημοσιογράφος της «Πελοποννήσου», ο Γ. Παπαλεξανδρόπουλος, ο οποίος ήταν κοντά στην αναρχική κομμουνιστική ομάδα «Επί Τα Πρόσω». Ο Γ. Παπαλεξανδρόπουλος, πιθανότατα με τη βοήθεια του Γιάννη Μαγκανάρα, εξέδιδε τη σατιρική εφημερίδα «Σατανάς» τον Ιούλιο-Σεπτέμβριο του 1897 (όταν ο Μαγκανάρας δεν ήταν αιχμάλωτος). Το 1899 (και πάλι με τη βοήθεια του Μαγκανάρα) εξέδωσε μια άλλη σατιρική εφημερίδα «Μιμόζα». Ο Νίκος Πολίτης στο «Χρονικό του Πατραϊκού Τύπου 1840-1940» (Πάτρα 1984), γράφει ότι ο «Σατανάς» εκδιδόταν τακτικά κάθε εβδομάδα τον Ιούλιο-Σεπτέμβριο του 1897 (και ίσως και μετά). Τουλάχιστον δύο θέματα κατασχέθηκαν από τις αρχές. Το “Mimosa”, που εμφανίστηκε το 1899, ήταν η συνέχεια του “Satanas”. Αυτή η εφημερίδα ήταν κατά των γυναικών και των ανδρών που υποστήριζαν τους κανόνες συμπεριφοράς του κατεστημένου ή ανήκαν στη λεγόμενη αριστοκρατία. Ο Γ. Παπαλεξανδρόπουλος προφανώς κήρυξε πόλεμο και κατά της αστυνομίας και ειδικότερα κατά του τοπικού αστυνομικού αρχηγού Στυμφαλιάδη. Μετά την οριστική διάλυση του «Επί τα Πρόσω» (ή ίσως λίγο πριν το τέλος της εφημερίδας της ομάδας) φαίνεται ότι ο Γιάννης Μαγκανάρας εξέδιδε ένα περιοδικό με το όνομα «Αναρχική Βιβλιοθήκη» αλλά δεν μπορέσαμε να βρούμε οποιοδήποτε τεύχος αυτής της έκδοσης. Ο Μαγκανάρας μετακόμισε τελικά στην Αθήνα τον Μάιο του 1899. Δεν γνωρίζουμε τις ακριβείς δραστηριότητές του στην πρωτεύουσα της Ελλάδας, αλλά έχουμε επιβεβαιώσει τη συμμετοχή του στον “Αναρχικό Εργατικό Σύνδεσμο Αθηνών”.
Ο μαρξιστής ιστορικός Γ. Κορδάτος αναφέρει ότι ο Μαγκανάρας εξέδιδε εφημερίδα (της οποίας δεν αναφέρει τον τίτλο), στην οποία τύπωνε διαλέξεις μελών του κόμματος του Δηλιγιάννη στη βουλή (τότε ο Δηλιγιάννης ήταν διάσημος πολιτικός). Αυτή η πληροφορία δεν έχει επιβεβαιωθεί από κανέναν άλλον. Μπορεί ο Κορδάτος να μπερδεύτηκε από το γεγονός ότι ένας πρώτος ξάδερφος του Γιάννη Μαγκανάρα (με το ίδιο όνομα αλλά πατέρας του Θοδωρή Μαγκανάρα), ήταν υποψήφιος με το κόμμα του Δηλιγιάννη στην Καλαμάτα (στη νότια Πελοπόννησο) στις αρχές του 20ού αιώνα. Στο τεύχος 13 (10 Ιουνίου 1904) της εφημερίδας «Corte», διαβάζουμε ότι κάπου στα τέλη του 1902, ένας Γιάννης Μ. Μαγκανάρας έκανε περιοδεία στην Κυπαρισσία (πάλι στη νότια Πελοπόννησο) για να προωθήσει μια νέα πολιτική εφημερίδα με τον τίτλο «Ο Φίλος του Λαού». Ο Κορδάτος γράφει και άλλες λανθασμένες δηλώσεις, όπως ότι ο Μαγκανάρας ήταν αγράμματος και περιφρονήθηκε λίγα χρόνια αργότερα από τους πρώην συντρόφους του. Γεγονός είναι ότι ο Κορδάτος ήταν αντιαναρχικός συγγραφέας. Η διάλυση του Συλλόγου Αναρχικών Εργαζομένων Αθηνών, μαζί με άλλες αναρχικές και ελευθεριακές ομάδες, ήταν απογοητευτική για τον Μαγκανάρα (και άλλους αναρχικούς). Αυτός ήταν και ο λόγος που αποσύρθηκε στη γενέτειρά του, την Κόρινθο. Ο Γιάννης Μαγκανάρας συνέχισε να είναι απογοητευμένος από τη διάλυση των αναρχικών ομάδων. Από τα τέλη του 1903 έως τις αρχές του 1904, για να βγάλει τα προς το ζην, εξέδιδε στην Αθήνα το εικονογραφημένο περιοδικό «Corte» με το ψευδώνυμο Γιάννης Μάγκας. Συμπεριέλαβε άρθρα και συγκινητικές ιστορίες που καταδίκασαν τη σύγχρονη κοινωνία μέσω του χιούμορ και της σάτιρας. Ο Κορδάτος αποκάλεσε το περιοδικό αυτό «εκβιασμό», αλλά τίποτα που βρέθηκε στα τεύχη του δεν τεκμηριώνει μια τέτοια περιγραφή.
Μετά την εμφάνιση του «Corte» υπήρξε έντονη διαμάχη μεταξύ του Μαγκανάρα και ενός δημοσιογράφου με το παρατσούκλι «Κόκορας» που εξέδιδε ένα άλλο σατιρικό περιοδικό «Flirt», μετά από ένα περιστατικό που συνέβη όταν το «Flirt» κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις 30 Οκτωβρίου 1903. Μετά από καταγγελία για άρθρο περιοδικού, ο «Κόκορας» καταδικάστηκε σε φυλάκιση 35 ημερών. Ο Μαγκανάρας συνέχισε ως εκδότης και διαχειριστής του περιοδικού μέχρι το τεύχος 19 (4 Μαρτίου 1904), όταν έφυγε οριστικά. Στο τεύχος 20, που δημοσιεύτηκε στις 11 Μαρτίου 1904, ανακοινώθηκε η αποχώρησή του. Ο Μαγκανάρας άρχισε να εκδίδει το «Corte», με την υποστήριξη άλλων συγγραφέων. Φαίνεται ότι ο «Κόκορας» δεν συγχώρεσε αυτή την απόσυρση ή τον ανταγωνισμό και άρχισε να δημοσιεύει συκοφαντίες κατά του Μαγκανάρα στις σελίδες του «Φλερτ» ότι ο Μαγκανάρας ήταν εκβιαστής και δολοφόνος. Τελικά η υπόθεση λύθηκε με έξοδα του Μαγκανάρα. Ο Μαγκανάρας συνελήφθη, κρατήθηκε και καταδικάστηκε σε φυλάκιση τριών μηνών για “υποκίνηση κατά της ηθικής”. Μεταξύ άλλων λόγων για την καταδίκη του, ορισμένα από τα περιεχόμενα του «Corte» πιθανότατα θεωρήθηκαν «προκλητικά» από τις αρχές. Το περιστατικό αυτό ριζοσπαστικοποίησε όχι μόνο σχεδόν όλους τους αναγνώστες του «Corte», αλλά και παλιούς συντρόφους και φίλους του Μαγκανάρα από την Πάτρα και αλλού. Στην Πάτρα και στις γύρω περιοχές σχεδόν 1000 άτομα υπέγραψαν αίτηση με αίτημα την απελευθέρωσή του. Αυτό δείχνει ότι από την έκδοση του «Επί Τα Πρόσω» ο Μαγκανάρας είχε αποκτήσει ισχυρή βάση στην τοπική κοινωνία. Ακόμη και σε μια εποχή που δεν κυκλοφορούσε ένα αμιγώς αναρχικό περιοδικό, μπόρεσε να κινητοποιήσει κόσμο για έναν σκοπό.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τρεις αναρχικοί και πρώην σύντροφοι του Μαγκανάρα, ο Χ. Κουλουμπής, μέλος του Συλλόγου Αναρχικών Εργαζομένων, ο Κώστας Σταυρόπουλος, πρώην δάσκαλος και ένας από τους πιο γνωστούς αναρχικούς της Πάτρας του 1890 και ο Θ. Κωστόπουλος ένας άλλος τοπικός αναρχικός, έστειλαν ένα οργισμένο γράμμα στον «Κόκορα». Αυτή η επιστολή δημοσιεύτηκε επίσης στο «Corte». Παράλληλα, αρκετοί άλλοι εξέφρασαν την αλληλεγγύη και τη συμπαράστασή τους στον Μαγκανάρα στέλνοντας επιστολές απευθείας στο «Corte». Στο τεύχος 23 του «Corte» (19 Αυγούστου 1904) δημοσιεύτηκε μια ακόμη επιστολή αλληλεγγύης παλιών συντρόφων και φίλων του από την Πάτρα. Τελικά αποφυλακίστηκε τον Νοέμβριο του 1904 και τον Δεκέμβριο ξανάρχισε η έκδοση του «Corte». Ο Γιάννης Μαγκανάρας φέρεται να συνέχισε την έκδοση του περιοδικού από την Κόρινθο όπου και εγκαταστάθηκε. Μάλλον ήταν πολύ άρρωστος, σύμφωνα με το τεύχος 161 του περιοδικού (7 Αυγούστου 1906). Συνέχισε να γράφει ποιήματα, διηγήματα, κριτικές, μεταφράσεις και άλλα. Ανάμεσα στις μεταφράσεις του (που αναφέρονται στο ίδιο τεύχος) ήταν και ένα έργο του Θεόκριτου, το «Ρομαντισμός». Έκτοτε δεν υπάρχει κανένα νέο από τον Γιάννη Μαγκανάρα. Δεν γνωρίζουμε πότε ή πού πέθανε, ή πόσο χρονών ήταν. Ούτε έχουμε φωτογραφία του.
πηγή: https://itha-iath.org/en/dimitris-troaditis-anarchist-yiannis-magkanaras-in-greece/
μετάφραση: Τροχιά στο Άπειρο