ΣΑΜΠΑΤΕ, ΕΝΑΣ ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ
Μια από τις γνωστές και πολυσυζητημένες μορφές του ελευθεριακού αντάρτικου κινήματος ήταν ο Φρανθίσκο Σαμπατέ Γιοπάρτ «Ελ Κίκο» (Sabate Llopart, Francisco, “El Quico”, 1915-1960). Ο Σαμπατέ γεννήθηκε στη Χοσπιτάλετ της Βαρκελώνης στις 30 Μαρτίου 1915. Παντρεμένος με την Μαδρόνα Λιοπάρτ απόκτησαν πέντε παιδιά, εκ των οποίων τα τρία “στρατεύτηκαν” στον αγώνα της Αναρχίας και της Ελευθερίας. Στην παιδική του ηλικία, οι γονείς του, τον στέλνουν σε οικοτροφείο που διευθύνεται από μοναχούς οι οποίοι επιβάλουν στρατιωτική πειθαρχία, σωματικές τιμωρίες και πολλές ταπεινώσεις στους μαθητές, μετατρέποντας μ’ αυτόν τον τρόπο το ζοφερό ίδρυμα σε φυτώριο επαναστατών.
Ο Σαμπατέ δεν αντέχει και πολύ σ’ αυτό το περιβάλλον, το σκάει για το σπίτι του. Εκεί δηλώνει στους γονείς του ότι δεν ξαναγυρίζει πίσω. Μ’ αυτό τον τρόπο «ξεμπέρδεψε» με το σχολείο και πήγε ως βοηθός σε έναν υδραυλικό για να μάθει την τέχνη. Η ζωή του μοιάζει να είναι βγαλμένη από ταινία αναρχικής δράσης. Από τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, στην αντιναζιστική αντίσταση στη Γαλλία και τον ένοπλο αγώνα εναντίον του Φράνκο, ο Σαμπατέ διεξήγαγε δολοφονίες φασιστών, παράνομες διελεύσεις στα Πυρηναία και ένοπλες ληστείες για τη χρηματοδότηση της αντίστασης. Τελικά χαρακτηρίστηκε «Νο1 Δημόσιος Κίνδυνος» από τον Φράνκο.
Η σύγκρουση της Ελευθερίας με την Τυραννία δεν έληξε με την επικράτηση του Φράνκο το 1939 όπως θέλουν να πιστεύουν οι αστοί ιστορικοί. Με εγκληματική επιμονή οι καταδότες, οι συκοφάντες και όλη η άρχουσα τάξη προσπαθούσαν έως και χρόνια αργότερα να καταπνίξουν όποιο ψεγάδι Αντίστασης του ισπανικού λαού. Ο Σαμπατέ συχνά έλεγε: “Τα λόγια δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη δράση. Αν πάνω απ όλα αγαπάτε την ελευθερία, θα πρέπει να είστε έτοιμοι να παλέψετε γι’ αυτήν αδιάκοπα και χωρίς ποτέ να κουραστείτε και αν χρειαστεί ποτέ να πεθάνετε γι’ αυτήν. Ο επαναστάτης δεν αφιερώνει τη ζωή του στην προετοιμασία της επανάστασης. Επαναστατεί.” Σ’ αυτήν του την αντίληψη για τον επαναστατικό αγώνα έμεινε πιστός σ΄ όλη του τη ζωή. Έγινε μέλος της CNT το 1931. Το 1932 δημιούργησε την ομάδα δράσης Los Novatos (Οι πρωτάρηδες), που συνεργάστηκε με την FAI. Η ομάδα συμμετείχε στην εξέγερση της 8ης Δεκέμβρη 1933 και πραγματοποίησε την πρώτη της απαλλοτρίωση (ληστεία) το 1935 για να χρηματοδοτήσει μια ομάδα στήριξης φυλακισμένων συντρόφων. Τον Αύγουστο του 1936, ο Σαμπατέ και ο αδερφός του Χοσέ (1910-1949) κατατάχθηκαν στην ταξιαρχία “Νεαροί Αετοί” της CNT-FAI, που οργανώθηκε από του Χουάν Γκαρθία Ολιβέρ και πολέμησε στο μέτωπο της Αραγωνίας. Στο τέλος του εμφυλίου ο Σαμπατέ ήταν μέλος της 26ης μεραρχίας πρώην ταξιαρχία Ντουρρούτι) που πέρασε τα σύνορα προς τη Γαλλία. Μετά την απελευθέρωσή του από στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Βερνέ, συμμετείχε ενεργά στη γαλλική αντίσταση.
Όταν ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος το 1936, ο Σαμπατέ εντάχθηκε στην αναρχική ομάδα του Los Aguiluchos και πολέμησε ενάντια στους εθνικιστές του στρατηγού Φράνκο στο μέτωπο της Αραγωνίας. Μετά την ήττα των Δημοκρατικών, ο Σαμπατέ φυλακίστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γαλλία και αργότερα εντάχθηκε στη γαλλική αντίσταση κατά της Ναζιστικής κατοχής. Ο στρατός και η αστυνομία περνούν στην εφαρμογή του «Λέυ ντε φούγκα», δηλαδή πυροβολούν και δολοφονούν τους διαδηλωτές που έχουν συλλάβει, με το πρόσχημα ότι προσπάθησαν να δραπετεύσουν. Πολλές φορές δηλώνουν στα υποψήφια θύματά τους ότι είναι ελεύθεροι και μόλις αυτά κινούνται να φύγουν τους σκοτώνουν εν ψυχρώ.
Ήδη από το 1932 η ισπανική κοινωνία βρισκόταν σε κατάσταση διαρκούς ξεσηκωμού. Οι απεργίες είναι αδιάκοπες και σε πολλές περιοχές μετατρέπονται σε κανονικές εξεγέρσεις, όπως τον Γενάρη στα ορυχεία των καταλανικών Πυρηναίων. στην Ταράσσα στις 14 του Φλεβάρη του 1932, όπου ο κόσμος κατεβαίνει στο δρόμο, συλλαμβάνει τον δήμαρχο και οι μαυροκόκκινες σημαίες κυματίζουν στο δημαρχείο. Οι αρχές αναγκάζονται να στείλουν στρατό για να επανακαταλάβουν την πόλη ενώ με «δίκη» που στήνουν καταδικάζουν 42 αγωνιστές σε θάνατο.
Εν τω μεταξύ, οι χωρικοί της Χοσπιταλέτ έχουν κατέβει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε απεργία διαμαρτυρόμενοι για τις απαράδεκτες συνθήκες που επιβάλλουν οι φεουδάρχες και γαιοκτήμονες. Οι δεύτεροι αδιαφορούν και οι απεργοί συνεχίζοντας την απεργία κυριολεκτικά λιμοκτονούν. Τότε ο Σαμπατέ με έναν άλλο νεαρό αναρχικό σύντροφό του αποφασίζουν να βοηθήσουν τους χωρικούς: Ληστεύουν έναν από τους πλουσιότερους γαιοκτήμονες και δίνουν τα χρήματα ώστε να μοιραστούν στις οικογένειες των απεργών. Ο Σαμπατέ είναι, τότε, μόλις 16 χρονών. «Δεν είμαστε ληστές, είμαστε ελευθεριακοί μαχητές της αντίστασης. Αυτά που πήραμε θα βοηθήσουν σε ένα μικρό βαθμό να τραφούν τα ορφανά παιδιά των αντιφασιστών που εκτελέστηκαν από εσένα και τους ομοίους σου, τα οποία λιμοκτονούν. Είμαστε άνθρωποι που δεν ικετέψαμε ποτέ ούτε πρόκειται να ικετέψουμε για εκείνα που μας ανήκουν. Θα παλεύουμε για την ελευθερία της ισπανικής εργατικής τάξης όσο έχουμε τη δύναμη να το κάνουμε. Όσο για σένα, Γκαρίγκα, σου χαρίσαμε τη ζωή μολονότι είσαι ένας κλέφτης και δολοφόνος, γιατί εμείς ως ελευθεριακοί εκτιμούμε την αξία της ανθρώπινης ζωής, κάτι που εσύ ποτέ δεν κατάλαβες ούτε είναι πιθανό να καταλάβεις.» Ελ Κίκο
Αυτή ακριβώς την περίοδο των έντονων κοινωνικών συγκρούσεων, ο Σαμπατέ με άλλους νεαρούς αναρχικούς σχηματίζουν στη Σεβίλλη μια από τις πρώτες ομάδες δράσης την «Λος Νοβάτος» με μεγαλύτερο ανάμεσά τους τον 22χρονο αδελφό του Χοσέ. Η ομάδα προσκολλάται στην τοπική FAI και προχωρεί σε ευρύτερη δράση. Κήρυξαν γενική απεργία και κατέλαβαν με έφοδο τους στρατώνες. Στις εκλογές του Νοέμβρη η CNT κήρυξε γενική αποχή με σύνθημα “Δύναμη στο λαό, όχι στους πολιτικούς”.
Το καλοκαίρι του 1933 η ομάδα του Σαμπατέ συμμετέχει σε ένα από τα σεμινάρια που οργάνωνε η FAI. Σ’ ένα βουνό κοντά στο Εσπλούγκας μάθαιναν να χειρίζονται όπλα και εκρηκτικά. Ξαφνικά οι «τσίλιες» στέλνουν μήνυμα ότι έρχονται δύο φορτηγά γεμάτα μπάτσους και πολιτοφύλακες. Οι περισσότεροι απομακρύνονται ήσυχα μέσα από το ελατόδασος, αφού πριν κάποιοι εθελοντές για να διασπάσουν τις δυνάμεις των μπάτσων τρέχουν μέσα από το λιβάδι. Οι δυνάμεις καταστολής τους καταδιώκουν για αρκετή ώρα πυροβολώντας τους χωρίς, ευτυχώς, αποτέλεσμα. Ανάμεσά τους βρίσκεται και η ομάδα «Λος Νοβάτος» που πήρε το βάπτισμα του πυρός. Ο Σαμπατέ είναι 17 χρονών. Από αυτό το σημείο αρχίζει ουσιαστικά η δράση του Σαμπατέ, που θα τελειώσει στο χωριό Sant Celoni, 27 χρόνια αργότερα.
Τον Οκτώβρη του 1934 ξεσπά η εξέγερση στις Αστούριες που κρατά για μισό μήνα. Τον Ιούλιο του 1936 ξεσπά το φασιστικό πραξικόπημα και οι αναρχικοί αγωνιστές, έτοιμοι από καιρό, ετοιμάζονται για την σύγκρουση που αποτρέπει την επικράτηση των φασιστών στην Καταλωνία. Το Κ.Κ. άρχισε να αναπτύσσεται και για να αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο του στρατού, στέλνει τις αναρχοσυνδικαλιστικές δυνάμεις στα πιο επικίνδυνα μέτωπα του πολέμου. Τα χρόνια που ακολούθησαν περιελάμβαναν σαμποτάζ, μάχες με τον φασιστικό εχθρό, κατάληψη της πόλης Τερουέλ, εκτελέσεις μαυραγοριτών (Ολιβέρας), φυλακίσεις και αποδράσεις του Ελ Τσίκο, αλλά και οργανωτικά σχέδια και συμμετοχή σε αποδράσεις συντρόφων του από τις φυλακές. Η επιδίωξη των κομμουνιστών για ολικό έλεγχο των επαναστατικών δυνάμεων της ισπανικής αντίστασης εν μέσω εμφυλίου με τους Φρανκικούς, ήταν καταστροφικό για την έκβαση του πολέμου. Οι αναρχικοί αρχίζουν να χάνουν τα πολυάριθμα μέλη τους. Οι φασίστες αρχίζουν να ανακτούν τα χαμένα εδάφη τους. Τον Φλεβάρη του 1939, μαζί με την 26η Μεραρχία που ανήκει, περνάν τα γαλλικά σύνορα.
1940, δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, ο Σαμπατέ εργάζεται σε ένα εργοστάσιο υποκατάστατων πετρελαίου. Ένα χρόνο αργότερα γεννιέται η πρώτη του κόρη. Αργότερα εργάζεται ως υδραυλικός σε χωριά κοντά στους πρόποδες των Πυρηναίων.
Τον Μάη του 1945 γίνεται στο Παρίσι το συνέδριο των Τοπικών Ομοσπονδιών του ισπανικού αναρχικού κινήματος που συνενώνει και φέρνει σε επαφή τους ριζοσπάστες Ισπανούς εκτοπισμένους πρόσφυγες. Ο Σαμπατέ βρίσκει παλιούς συναγωνιστές, συστήνουν ομάδα που φέρνουν σε επαφή Ισπανούς εξόριστους με αγωνιστές της Οργάνωσης στην Ισπανία. Τα επόμενα χρόνια ο Σαμπατέ βρίσκει πέρασμα και ξαναδηλώνει παρόν στην Ισπανία.
Τον Μάρτη του 1947 σχηματίστηκε το Ισπανικό Κίνημα Αντίστασης της Βαρκελώνης (MLR)με προοπτική να διαχωριστούν οι οργανωτικές και προπαγανδιστικές δραστηριότητες από τις καθαρά αντάρτικες ενέργειες. Το MLR από εδώ και πέρα θα ήταν η στρατιωτική πτέρυγα του Αναρχικού Κινήματος. Πρώτη ενέργεια η εκτέλεση του καταδότη Μελίς.
Το 1948 το όνομά του εμπλέκεται σε προσπάθεια ληστείας σε ένα εργοστάσιο στη Γαλλία, όπου σκοτώνεται ο φρουρός.
Το 1949, Φεβρουάριο, Ιούλιο και Οκτώβριο, πολλές ενέργειες πραγματοποιούνται απ’ αυτούς ενάντια σε εργοστάσια αλλά και άλλους στόχους. Το ίδιο χρονικό διάστημα, ο «El Quico», δρα στη Βαρκελώνη. Το Μάρτιο μαζί με τον αδερφό του και τον Wenceslao Gimenez Orive, αποφασίζουν την εκτέλεση του Eduardo Quintela, επιθεωρητή της αστυνομίας ειδικευμένου στην καταστολή των αναρχικών. Η επιχείρηση γίνεται στις 2 Μαρτίου, αλλά από ένα τυχαίο γεγονός αποτυγχάνει. Ο Manuel Pinol και ο Joe Tella, δύο πασίγνωστοι φασίστες, σκοτώνονται στη θέση του επιθεωρητή της αστυνομίας.
Μετά απ’ αυτό, η αστυνομία κάνει εξονυχιστικό έλεγχο στη Βαρκελώνη και κατορθώνει να συλλάβει τον Lopez Penedo και να τραυματίσει τον Jose Sabate, που παρ’ όλα αυτά κατορθώνει να δραπετεύσει. Ο Penedo δικάστηκε και εκτελέστηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1950. Ο Sabate με τη βοήθεια του αδερφού του κατορθώνει να διαφύγει στη Γαλλία.
Την ίδια χρονιά ο «El Quico» κρατείται στη Γαλλία και κατηγορείται για κατοχή όπλων μετά από μια απόπειρα απαλλοτρίωσης στο εργοστάσιο Rhone-Poutene κοντά στη Λυών. Οδηγείται στη φυλακή για 6 μήνες και τίθεται για 5 χρόνια κάτω από δικαστικό έλεγχο στη Dijon. Ο Sabate δεν θα ξαναγυρίσει στην Ισπανία μέχρι το 1955.
Την άνοιξη του 1955 ο Francisco Sabate αποφασίζει να δράσει ξανά. Μετά από μια επαφή με τη C.N.T. στην Τουλούζη, αποκλείεται οριστικά από την ομοσπονδιακή οργάνωση. Ούτε η M.L.E.-C.N.T. (Ισπανικό απελευθερωτικό κίνημα-Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας) ούτε η F.I.J.L.- F.A.I. (Ομοσπονδία Ιβηρικής Φιλελεύθερης Νεολαίας-Αναρχική Ομοσπονδία Ιβηρικής) ήθελαν ν’ ακούσουν για καινούργιες επιθέσεις και ενέργειες. Ήταν αντίθετοι στην ιδέα της δημιουργίας ένοπλων ομάδων στο έδαφος της Ισπανίας.
Μπροστά σ’ αυτή την άρνηση ο Francisco δημιούργησε με μερικούς συντρόφους την «Grupos Anarco-Syndicalistas» και προχώρησαν στην έκδοση του εντύπου «El Combate».
Στις 29 Απριλίου ο Sabate είναι στη Λόγη. Μοιράζονται χιλιάδες αντίτυπα του «Εl Combate» για την πρωτομαγιά. Στις 6 Μαΐου, με άλλους τρεις συντρόφους του πραγματοποιεί επίθεση στην «Banco de Vizcaya».
Το Μάρτιο του 1956 έρχεται σε επαφή με τον Facerias, δημιουργούν μια καινούργια ομάδα με έναν Ιταλό και τον Angel Marques Urdi «Pepito». Φτάνουν στη Βαρκελώνη αλλά η συνοχή της ομάδας δεν είναι καλή, χωρίζουν και επιστρέφουν στη Γαλλία. Οι ενέργειες της ομάδας κατά την παραμονή τους στην Ισπανία είναι δύσκολο να συνεχιστούν. Τους αποδίδουν την επίθεση στην Banco Central και τον θάνατο ενός επιθεωρητή.
Στις 22 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου η ομάδα απαλλοτριώνει πολλές χιλιάδες πεσέτες από τα γραφεία της επιχείρησης «Cubiertas y Tejados». Συνέπεια της ενέργειας ήταν η σύλληψη του Angel. Ο Σαμπατέ μεταβαίνει και πάλι ξανά στη Γαλλία, όπου θα μείνει ως το 1959. Τέλη Δεκέμβρη μαζί με 4 συντρόφους του περνάει τα σύνορα κοντά στο Κουστούζ. Η ισπανική Ασφάλεια που μαθαίνει από τη γαλλική για τη μετακίνησή του, τον περιμένει στέλνοντας φρουρές, περιπολίες και παρατηρητήρια και σε όλες τις βουνοκορφές, σε κωμοπόλεις και χωριά. Εντοπίζεται από την αστυνομία της Γκουάρντια Σιβίλ στη κωμόπολη Μάγια και όλες οι δυνάμεις της αστυνομίας μεταφέρονται εκεί. Οι σύντροφοι όμως εξαφανίζουν τα ίχνη τους και χάνονται από εκεί. Στις 3 Γενάρη εντοπίζονται σε μια φάρμα στη Γκερόνα. Στη μάχη που ακολούθησαν σκοτώθηκαν οι 4 σύντροφοι του Σαμπατέ, με τον ίδιο να δραπετεύει πληγωμένος μέσω ενός αυτοσχέδιου μικρού τούνελ που είχε διανοίξει. Τραυματισμένος διέσχισε αρκετά χιλιόμετρα, ώσπου επιβιβάστηκε σε μια αμαξοστοιχία και αργότερα σε μια δεύτερη με κατεύθυνση για Βαρκελώνη. Αποβιβάστηκε μερικά χιλιόμετρα από το Σαν Θελόνι με σκοπό να μπει στο δάσος όπου θα μπορούσε να κρυφτεί και από εκεί να περάσει πεζός στη Βαρκελώνη. Οι δυνάμεις του τον εγκατέλειπαν. Έπρεπε άμεσα να βρει γιατρό. Δεν βρήκε και στην αναζήτηση να βρει κάποιο σπίτι για περίθαλψη, έπεσε πάνω σε έναν ιδιοκτήτη σπιτιού που τον έδιωξε κακήν κακώς από την οικία του. Η αστυνομία έμαθε για την παρουσία του και έστειλε ένοπλους της Εθνοφυλακής για να τον συλλάβουν ή να τον σκοτώσουν. Τον εντόπισαν εξαντλημένο και αποδυναμωμένο να προσπαθεί να διαφύγει παλεύοντας με τον ιδιοκτήτη της οικίας. Ανταλλάχθηκαν πυροβολισμοί με τον φρουρό της Γκουάρντια Σιβίλ. Η μάχη είχε τελειώσει. Ο Σαμπατέ ήταν πεσμένος νεκρός.
Η γεμάτη περιπέτειες ζωή του, είχε τελειώσει στις 5 Γενάρη του 1960. Πέθανε έτσι όπως θα ήθελε να πεθάνει, με το όπλο στο χέρι στον αγώνα για την Ελευθερία και την Αναρχική επανάσταση.
Τα περισσότερα στοιχεία είναι παρμένα από το βιβλίο του Antonio Tellez, “Sabate: ένοπλος αγώνας στην Ισπανία 1945-1960”, εκδόσεις Διεθνής Βιβλιοθήκη, Δεκέμβρης 1978. Επίσης κάποια λίγα γεγονότα, από το άρθρο της Συσπείρωσης Αναρχικών “Η δράση των αναρχικών μετά το τέλος της Κοινωνικής Επανάστασης στην Ισπανία και ο Φραντσίσκο Σαμπατέ”
Τροχιά στο Άπειρο