Το άρθρο είναι του 2011 αλλά τραγικά επίκαιρο
Του Παναγιώτη Ξηρουχάκη
Πόλεμος, γεωπολιτική, παγκόσμια διακυβέρνηση και διεθνής μετανάστευση είναι έννοιες άμεσα αλληλένδετες αυτές τις μέρες. Πιο συγκεκριμένα ο τρόπος που η πολιτική παράγεται μέσα στο χώρο είναι βασικός παράγοντας για τη δημιουργία των διεθνών μεταναστευτικών ροών. Η πλειοψηφία των ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις χώρες τους λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων και πολέμων και αναζητούν καταφύγιο στον ανεπτυγμένο κόσμο, θεωρούνται από τις κυβερνήσεις ως παράνομοι μετανάστες.
Στην πραγματικότητα είναι τα θύματα της γεωπολιτικής ανακατατάξεις τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμια κλίμακα. Το περίεργο είναι ότι ενώ είναι θύματα του πολέμου (πρόσφυγες), οι αρχές των χωρών των Δυτικών κρατών, τους μεταχειρίζονται ως παράνομους εισβολείς. Από την άλλη πλευρά οι ίδιες χώρες είναι υπεύθυνες για την τραγική κατάσταση των δήθεν εισβολέων.
Οι θεωρητικοί της σχολής της εξάρτησης (κυρίως οι Frank και Αmin) πιστεύουν ότι οι πλούσιες χώρες είναι υπεύθυνες για την φτώχεια και τους πολέμους στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Στο παγκόσμιο σύστημα οι λίγες πλούσιες χώρες, εκμεταλλεύονται τις φτωχές. Πιο συγκεκριμένα οι πλούσιες χώρες μέσω των μηχανισμών της άνισης ανταλλαγής και της γεωγραφικής μεταφοράς της αξίας είναι σε θέση τελικά να κυριαρχήσουν στις φτωχές χώρες. Η άνιση σχέση μεταξύ μιας χώρας με μια άλλη (σχέση εξάρτησης), είναι ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια διακυβέρνηση. Αυτό συμβαίνει γιατί η οικονομική δύναμη μιας χώρας βρίσκεται σε άμεση σχέση με την παγκόσμια δύναμη της. Η οικονομική εκμετάλλευση των φτωχών χωρών από την πλουτοκρατία είναι υπεύθυνη για την οικονομική κρίση, αλλά και για την παγκόσμια πολιτιστική και πολιτική παρακμή. Με αυτή την λογική οι μετανάστες/πρόσφυγες είναι θύματα του οικονομικού πολέμου που ασκούν τα πλούσια κράτη στα φτωχά.
Οι νέο-ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι, επίσης, σε πρώτο επίπεδο ωθούν τους ανθρώπους να γίνουν πρόσφυγες. Σε μακροχρόνιο επίπεδο (και μετά το τέλος του πολέμου), αυτοί οι πόλεμοι προκαλούν μεγάλη φτώχεια και ανεργία στις κατεστραμμένες χώρες. Οι άνθρωποι αναγκάζονται να μεταναστεύσουν, επειδή ακόμα και αν η ζωή τους δεν βρίσκεται σε κίνδυνο, η ποιότητα της ζωής τους εκεί είναι πολύ κακή.
Ένα καλό παράδειγμα είναι οι μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη προς την EE. Οι άνθρωποι που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο που το ΝΑΤΟ προκάλεσε, όταν φθάνουν στην ΕΕ δεν αντιμετωπίζονται ως πρόσφυγες αλλά ως παράνομοι μετανάστες… Γιατί λοιπόν οι πρόσφυγες, τα θύματα του πολέμου δεν αντιμετωπίζονται ως μετανάστες ή πρόσφυγες; Δεν αντιμετωπίζονται καν σαν ανθρώπινα όντα αλλά σαν εισβολείς, σαν παρείσακτοι, σαν παράνομοι;
Η απάντηση βρίσκεται πιστεύω στην στρατιωτική πολιτική των Δυτικών κρατών μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ. Οι σφαγές αμάχων, οι πυρπολήσεις χωριών, οι βόμβες ναπάλμ δημιούργησαν αρνητική εικόνα των ΗΠΑ στην κοινή γνώμη. Ίσως ήταν και μία από τις αιτίες που τελικά οι Αμερικάνοι ηττήθηκαν (ας θυμηθούμε το αντιπολεμικό κίνημα στη δεκαετία του 60). Πήραν όμως το μάθημα τους. Και το πήραν καλά. Τα νέα δήθεν έξυπνα όπλα σκοτώνουν μόνο τους «κακούς» και όχι τους αμάχους. Οι πυρπολήσεις αστικών περιοχών και οι εκτελέσεις αμάχων έχουν περιοριστεί.
Οι Αμερικάνοι και το ΝΑΤΟ κάνουν πλέον τίμιους πολέμους!
Είναι όμως έτσι; Κάθε άλλο. Σε βραχυχρόνιο επίπεδο μπορεί οι απώλειες αμάχων να μειώνονται. Σε μακροχρόνιο επίπεδο όμως τα πράγματα λειτουργούν διαφορετικά. Καταστρέφοντας ολοκληρωτικά την οικονομική δομή ενός κράτους, καταστρέφεις και τη δυνατότητα ενός λαού να ζήσει. Τον κάνεις πρόσφυγα. Επίσης μπορεί τα άμαχα θύματα να μειώνονται αλλά δεν είναι και λίγοι αυτοί που χάνουν τη ζωή τους. Ο πόλεμος είναι πόλεμος. Χιλιάδες λοιπόν φύγανε από τη Λιβύη για να σώσουν τη ζωή τους. Χιλιάδες χάσανε τη ζωή τους στα υδάτινα σύνορα με Ιταλία και Ελλάδα (που σημειωτόν ήταν στις χώρες που επιτέθηκαν στη Λιβύη). Ποια είναι η διαφορά του σημερινού πολέμου από τον Λιβυκό πόλεμο της Ανεξαρτησίας του 30 ενάντια στη Φασιστική Ιταλία;
Τη δεκαετία του 30 οι μελανοχιτώνες εκτελούσαν ξεκάθαρα τους Λίβυους αντάρτες και τις οικογένειες τους. Σήμερα οι Ελληνοϊταλικές λιμενικές υπηρεσίες εμποδίζοντας τους Λίβυους πρόσφυγες να φτάσουν στην Ε.Ε .Τους πνίγουν. Οι απώλειες στο σύνολο τελικά είναι οι ίδιες. Ποιο είναι το κέρδος; Το ΝΑΤΟ και ο «καλούλης» Ομπάμα θέλανε να κάνουν ένα καθαρό πόλεμο. Το φιλοθεάμον κοινό είδε πράγματι ένα «καθαρό» πόλεμο. Είδε βέβαια και τις απώλειες πολέμου: τους πρόσφυγες. Αλλά αυτοί παρουσιάστηκαν στα δελτία ειδήσεων σαν παράνομοι μετανάστες. Σαν λαθρομετανάστες, σαν εισβολείς.
Έτσι το ΝΑΤΟ είχε για τα μάτια του κόσμου ένα τίμιο πόλεμο. Οι αποβλακωμένοι θεατές δεν μπορούν να συνδυάσουν την «παράνομη» μετανάστευση με τον πόλεμο. Όλα στα ΜΜΕ παρουσιάζονται γρήγορα, ώστε να μην μπορούν να αναλυθούν. Έτσι οι στρατιωτικοί και οι πολιτικοί ηγέτες τρίβουν τα χέρια τους για τις πιθανές μελλοντικές συγκρούσεις. Πράγματι τα νέα έξυπνα όπλα δε σκοτώνουν… παίρνεις μία παράταση ζωής για να πνιγείς στο Αιγαίο. Η εκτέλεση του χθες, γίνεται ο πνιγμένος λαθρομετανάστης του σήμερα.
Ακούσατε κανένα ακαδημαϊκό να το σχολιάζει αυτό; Oχι είναι απασχολημένοι με πιο σοβαρά θέματα (χρήμα). Και όμως πόλεμος, γεωπολιτική και διεθνής μετανάστευση πάνε μαζί στις μέρες μας. Όποιος μελετά το ένα αποκομμένο από το άλλο απλά εξυπηρετεί συμφέροντα.