Η ΑΥΤΟΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΒΑΝΧΟΛΜ
Το παρακάτω άρθρο βρέθηκε στη σελίδα του “Εναλλακτικού”. Το ανεβάζουμε για να δώσουμε ένα παράδειγμα αυτοοργάνωσης στη πράξη (από τα εκατοντάδες που υπάρχουν ανά το κόσμο). Θέλουμε να δείξουμε ότι οι ιδέες της Αλληλεγγύης και της Κοινωνικής Αυτοδιαχείρισης, χωρίς εξουσία και καπιταλισμό, ούτε ουτοπικές είναι, ούτε ανεδαφικές. Μπορούν να εφαρμοστούν και να λειτουργήσουν, θέτοντας ως βάση και δομή τις αναρχικές και αντιεξουσιαστικές θεωρίες που αποτυπώθηκαν σε γραπτά και φιλοσοφικές προσεγγίσεις από τον περασμένο αιώνα μέχρι τις μέρες μας. Θέλουμε να καταστήσουμε σαφές ότι η Αυτοδιεύθυνση δεν είναι μια στάνταρ φόρμουλα που υιοθετούμε και με βάση αυτή θα πρέπει όλα τα αυτοδιαχειριζόμενα εγχειρήματα να είναι μια πιστή αντιγραφή. Αντιθέτως υπάρχει μια ποικιλία παραγόντων (γεωγραφικοί, ιστορικοί, κλιματικοί, συνθέσεων, εμπειριών κλπ) που διαμορφώνουν την ιδιαιτερότητα και τις λεπτομέρειες του όποιου αυτοοργανωμένου παραδείγματος της κάθε κοινότητας ή πόλης, έχοντας όμως ως βασική δομή την απουσία κράτους, εξουσίας, ιεραρχίας, θρησκείας, κεφαλαίου και ανισοτήτων. Μέσα σε όλες τις δυσκολίες, θεωρούμε αυτά τα εγχειρήματα, ως κατορθώματα, μιας και προσπαθούν να αναπτυχθούν και να επιβιώσουν εν μέσω κρατικοκαπιταλιστικού συστήματος με όποια εμπόδια τους βάζουν οι φορείς εξουσίας, αλλά και η ίδια η αναπαραγωγή εξουσιαστικών συμπεριφορών που έχουμε αφομοιώσει από τη στιγμή της γέννησής μας, μιας και η οικογένεια, το σχολείο, η εργασία, η στρατιωτική εκπαίδευση, οι εκλογές, η λειτουργία δήμων, η ύπαρξη κομμάτων, κοινοβουλίου κλπ, διαμορφώνουν έναν άνθρωπο που έχει γαλουχηθεί στα ιεραρχικά πρότυπα, στον ανταγωνισμό, στις αστικές και καταναλωτικές συνήθειες, τον ετεροκαθορισμό, την ανάθεση, την τυπική ή άτυπη ιεραρχία και τον ακολουθητισμό. Θεωρούμε ότι αυτές οι παθογένειες που κουβαλάει το άτομο, χωρίς να μπορέσει να τις ξεπεράσει και να τις αποβάλλει και τις κουβαλάει μέσα στη κοινότητα, είναι και ο βασικότερος παράγοντας εσωτερικών εμποδίων, διαφωνιών και προβληματικών που υπάρχουν μέσα σε τέτοια εγχειρήματα. Ρεαλιστικές και βάσιμες επομένως θεωρούμε και τις τάσεις του ανατρεπτικού χώρου που υποστηρίζουν ότι προέχει η ανατροπή εξουσίας, συστήματος και θεσμών και δευτερευόντως η δημιουργία αυτοοργανωμένων δομών και κοινοτήτων μέσα σε ένα καθεστώς κρατικοκαπιταλιστικού συστήματος και εξουσιαστικών σχέσεων. Παρολ΄ αυτά, το παράδειγμα “απουσίας αρχής”, κυβέρνησης και καπιταλισμού στο “εδώ και τώρα”, είναι η ρεαλιστική αντιπρόταση και ανταπάντηση για τους πιο δύσπιστους, στις ιεραρχικά δομημένες κοινωνίες που ζούμε. Στα αρνητικά της εν λόγω κοινότητας, για εμάς, είναι η αγορά και όχι η κατάληψη του οικοπέδου, η συμμετοχή ατόμων που είναι μέλη ΜΚΟ και πολιτικών κομμάτων, η ύπαρξη επιχειρήσεων και πώλησης προϊόντων,καθώς και η ύπαρξη μη ανθρώπινων έμβιων όντων για εκμετάλλευση και εμπορία ζωικών παραγώγων. Το άρθρο έχει τίτλο: “Γνωριμία με το Σβάνχολμ: Ένα κοινόβιο αυτάρκειας και αρμονικής συνύπαρξης μέσα στη φύση”. “Παντρεύει” την κοινωνική αυτοδιεύθυνση, την λήψη ισότιμων αποφάσεων, τη δημιουργία και την οικολογία μέσα σε μια κοινότητα άνω των εκατό ανθρώπων.
Το θεωρώ απίθανο σε άλλο μέρος του δυτικού κόσμου, χωρίς κάποια σκοπιμότητα (θρησκευτική η πολιτική κλπ.) να υπήρχε τέτοια αρμονική συνύπαρξη ανθρώπων διαφόρων ηλικιών, σε ένα πολύ μοντέρνο κοινόβιο μέσα στην φύση, που παράγουν και είναι αυτάρκης τα δικά τους οικολογικά προϊόντα και δεν είναι καθόλου αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο.
Το Σβάνχολμ είναι μια κοινότητα που βρίσκεται κοντά στο χωριό Skibby, 60 χιλιόμετρα από την Κοπεγχάγη στο νησί Sealand στη Δανία.
Η βάση μας διαμορφώνεται από κοινά ιδανικά σχετικά με την οικολογία, την κατανομή του εισοδήματος, την κοινοτική διαβίωση και, τέλος, την Αυτοδιοίκηση. Εξακολουθούμε να είμαστε μέρος της εξωτερικής κοινωνίας, προσκαλούμε τους γείτονές μας να σηκωθούν με θερισμό, χριστουγεννιάτικο κ.λπ., και συμμετέχουμε σε επιτροπές και στην κοινωνική ζωή στα σχολεία και την τοπική περιοχή, καθώς και κάποιοι από εμάς συμμετέχουμε στην πολιτική, και στα παγκόσμια κινήματα. Η υλοποίηση κάποιων από τις ιδέες μας για μια καλύτερη κοινωνία στο Svanholm μπορεί πραγματικά να μας δώσει έμπνευση για να διαμορφώσουμε στόχους και στρατηγικές για την εξωτερική κοινωνία για την οποία αισθανόμαστε επίσης ευθύνη.
Το Σβάνχολμ (Svanholm) αποτελεί το μακροβιότερο και μεγαλύτερο κοινόβιο στην Ευρώπη, πρόκειται για μια έκταση 10.000 στρεμμάτων, 60 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Κοπεγχάγης, στο χωριό Skibby. Η ιστορία του Σβάνχολμ ξεκινάει το Μάιο 1977 όπου σε μια εφημερίδα της Δανίας δημοσιεύτηκε ένα άρθρο – πρόσκληση με τίτλο «Large Cohousing» από δύο οικογένειες, οι οποίες έψαχναν άτομα για να ξεκινήσουν τη ¨συγκατοίκηση¨ στην ύπαιθρο, βασική προϋπόθεση αυτής της πρόσκλησης ήταν η κοινοκτημοσύνη, ουσιαστικά τη δημιουργία μια αυτοδιοικούμενης κοινότητας.
Η ενέργεια αυτή απέδωσε καρπούς και 130 άτομα περίπου ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση και ένα χρόνο αργότερα εγκαταστάθηκαν σε ένα αναγεννησιακού τύπου παλάτι 800 τ.μ. που περιβάλλεται από χωράφια και λίμνες. Έτσι έγινε η ίδρυση της κοινότητας του Σβάνχολμ. Τα πρώτα μέλη ήταν 83, ένας αρκετά μεγάλος αριθμός που να μπορούν να λαμβάνουν σοβαρές και μακροπρόθεσμες αποφάσεις και έτσι προχώρησαν στην αγορά της έκτασης την οποία χρησιμοποιούσαν. Η αγορά έγινε με τραπεζικό δανεισμό, με αυτό το τρόπο είχαν ένα βασικό πλεονέκτημα, ήταν ιδιοκτήτες της έκτασης που αγόρασαν, αλλά απέκτησαν και ένα σοβαρό μειονέκτημα και δεν ήταν άλλο από τους τόκους που έπρεπε να πληρώσουν για την αγορά αυτή, το οποίο σαφέστατα θα απαιτούσε ιδιαίτερη, προγραμματισμένηη και προσεκτική διαχείριση. Σε αντίθεση με τη Κριστιάνια, ένα άλλο κοινόβιο βρίσκεται μέσα στη πόλη της Κοπεγχάγης, όπου τα μέλη έκαναν κατάληψη σε μια έκταση που είχε πάψει ο στρατός να χρησιμοποιεί.
Η κατάληψη του χώρου από τα μέλη της Κριστιάνια τους δημιουργεί πολλά προβλήματα με το κράτος και τους νόμους και δεν λείπουν οι περιπτώσεις όπου η αστυνομία εισβάλει στο χώρο και γίνονται επεισόδια στην προσπάθεια των μελών να υπερασπιστούν την έκταση. Αυτό είναι κάτι όπου τα μέλη του Σβάνχολμ το έχουν παντελώς αποκλείσει. Αυτή τη στιγμή στο Σβάνχολμ βρίσκονται 80 ενήλικες και 45 παιδιά, αυτό που τους ενώνει είναι μια κοινή ιδεολογία για κοινωνία, οικολογία, οικονομία και επαγγελματικά ζητήματα αλλά πάνω από και βασικότερα τους ενώνει η δυνατότητα να παίρνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις για θέματα που αφορούν τη ζωή τους.
Οι αποφάσεις για τη ζωή τους είναι αποκλειστικά δική τους ευθύνη και δεν είναι θέλουν άλλοι να αποφασίζουν για αυτούς. Όλα τα θέματα συζητιούνται σε γενικές συνελεύσεις παρουσία όλων των μελών, οι αποφάσεις λαμβάνονται ομόφωνα και όλα τα μέλη πρέπει να συμφωνήσουν σε θέματα που αφορούν το Σβάνχολμ, καμία απόφαση δεν λαμβάνεται αν υπάρχει έστω και ένα μέλος που δεν συμφωνεί ή έχει κάτι άλλο να προτείνει. Με τον τρόπο αυτό δεν υπάρχουν δυσαρεστημένοι και άλλοι που να νιώθουν μειονεκτικά από τις αποφάσεις. Σε περιπτώσεις όμως που υπάρχουν αντιρρήσεις ή κάποιοι που δεν συμφωνούν με τις πιθανές λύσεις πρέπει να κάνουν και οι ίδιοι αντιπροτάσεις, να συζητάνε τις όποιες ενστάσεις μπορεί να έχουν, ενδεχομένως αυτό να πάρει περισσότερο χρόνο, περισσότερες γενικές συνελεύσεις, να γίνουν κατ’ ιδίαν συναντήσεις μέχρι να βρεθεί μια αποδεκτή λύση ή μια συμβιβαστική πρόταση. Οι διαδικασίες αυτές είναι πολύ σημαντικές δεν υπάρχει σε καμία περίπτωση πίεση χρόνου, δεν γίνονται παρασκηνιακές διεργασίες προς όφελος ορισμένων. Η απόφαση λαμβάνεται και οριστικοποιείται μόνο στην περίπτωση που υπάρχει απολυτή ομοφωνία. Τα μέλη του δεν είναι απαραίτητο να αφήσουν τα επαγγέλματα τους και να απασχοληθούν μόνο με το Σβάνχολμ, μπορούν ελευθέρα να συνεχίσουν τις επαγγελματικές τους ασχολίες εκτός του χώρου.
Όλα τα μέλη του πρέπει να ασχολούνται για την επιβίωση και την αυτοσυντήρηση του χώρου και να φροντίζουν για την περαιτέρω εξέλιξη του. Μέλη του είναι ξυλουργοί, γεωργοί, σιδηρουργοί, παιδαγωγοί, δικηγόροι, μουσικοί, καθηγητές πανεπιστημίων και γι’ αυτό έχουν δημιουργηθεί και λειτουργούν μικρές επιχειρήσεις εντός του χώρου του Σβάνχολμ. Για τη σωστή όμως διαχείριση του κτήματος έχουν δημιουργηθεί και δραστηριότητες που είναι απαραίτητες σε κάθε άλλη κοινωνία όπως είναι λογιστήριο, σχολείο, συνεργείο αυτοκίνητων, εστιατόριο όπου εδώ και πάλι τα μέλη του έχουν αναλάβει αυτές τις αρμοδιότητες. Μεγάλη βαρύτητα έχουν δώσει τα μέλη του Σβάνχολμ στη γεωργία και κτηνοτροφία. Όλα τα προϊόντα της κοινότητας είναι οικολογικά δεν γίνεται χρήση φαρμάκων σε καμία περίπτωση.
Εντός της κοινότητας έχουν δημιουργηθεί θερμοκήπια λαχανικών, πατάτας, καλαμποκιού και υπάρχει και ένα συσκευαστήριο. Όλη αυτή η παραγωγή φυσικά αρκεί για τις ανάγκες των μελών της, έχουν αναπτύξει εμπορικές δραστηριότητες όπου πωλούν τα αγνά προϊόντα τους σε πολύ καλά εστιατόρια της Κοπενχάγης, ώστε να εξασφαλίσουν κάποια εισοδήματα. Επίσης στο χώρο του Σβάνχολμ βρίσκονται αγελάδες, μοσχάρια και αρκετά γουρούνια τα οποία εκτρέφονται με μοναδικές και υποδειγματικές συνθήκες. Ξεχωριστή είναι η ύπαρξη του ξυλουργείου η οποία αποτελείται από μια μεγάλη ομάδα μελών ξυλουργούς, τεχνίτες, ξυλογλύπτες, σχεδιαστές κ.α., η λειτουργία της ξεκινάει από το 1997, κατασκευάζονται παλέτες για φρούτα, βάρκες, ξύλινα σπίτια, παιδικές χαρές, εξοπλισμός σπιτιών και καταστημάτων.
Το Σβάνχολμ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά και την ανατροφή τους. Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να μεγαλώσουν μέσα σε ένα καθαρό περιβάλλον, μέσα στη φύση, και τον καθαρό αέρα, να τρέφονται υγιεινά και προπαντός να είναι απομονωμένα από τις πόλεις, τα καυσαέρια, τον θόρυβο και το ρυθμό της καθημερινότητας, και όλα εκείνα τα οποία δεν συμβάλουν σε ένα υγιεινό περιβάλλον. Ακόμα έχει φροντίσει την εκπαίδευση τους έχοντας δημιουργήσει εντός της κοινότητας νηπιαγωγείο και σχολείο, που καλύπτουν πλήρως τις εκπαιδευτικές ανάγκες όλων των παιδιών σε όλες τις ηλικίες. Και εδώ παιδαγωγοί είναι τα ίδια τα μέλη της κοινότητας. Στην όλη διαπαιδαγώγηση και ανάπτυξη των παιδιών δεν θα μπορούσε να λείπει φυσικά η διατροφή τους, γίνεται μόνο από τα αγνά και βιολογικά προϊόντα τα οποία οι ίδιοι παράγουν.
Το Σβάνχολμ δεν είναι απομονωμένο από τον υπόλοιπο κόσμο, είναι ανοιχτό για εκδηλώσεις, επισκέπτες και εθελοντές. Κάθε χρόνο στις 31 Μαΐου πραγματοποιείται μια μεγάλη γιορτή σαν επέτειος για τη δημιουργία του, πραγματοποιούνται ξεναγήσεις στο χώρο και τις εγκαταστάσεις του, δίνεται η δυνατότητα να δούνε από κοντά όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία το κάνουν να ξεχωρίζει. Γίνεται αναλυτική περιγραφή της φιλοσοφίας και του τρόπου ζωής των μελών του Σβάνχολμ και οι επισκέπτες έχουν την δυνατότητα να ζήσουν από κοντά και να κάνουν πράξη, έστω και για λίγο, το ιερό πλεονέκτημα να μοιράζεσαι και να κάνεις πράγματα για το κοινό καλό και για τους άλλους. Έχουν τη δυνατότητα να βοσκήσουν τα ζώα, να κόψουν και να μαζέψουν τα λαχανικά από τους κήπους, Επιπλέον δέχονται και εθελοντές οι οποίοι μπορούν να μείνουν στο χώρο του Σβάνχολμ και να γίνουν ενεργά μέλη της κοινότητας αυτή λαμβάνοντας μέρος σε όποια από τις διαδικασίες επιθυμούν, η παραμονή μπορεί να διαρκέσει μέχρι ένα μήνα.
Η καινοτόμα και πρωτοποριακή αυτή δράση του Σβάνχολμ μπορεί να μην είναι μοναδική στον πλανήτη, αλλά η οργάνωση του και οι δραστηριότητες του είναι εκείνες που το κάνουν να ξεχωρίζει, η αποκλειστική εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος, η διαδικασία λήψης αποφάσεων, η υποταγή στο κοινό καλό, η οικολογική συνείδηση και διατροφή είναι ορισμένα χαρακτηριστικά που το δίνουν δεσπόζουσα αν όχι σημαντική θέση.
Εν ολίγοις, είμαστε 80 ενήλικες και πολλά παιδιά, που έχουν και λειτουργούν ένα κτήμα 412 εκταρίων βιολογικής γεωργίας. Μοιραζόμαστε μια καθημερινότητα, όπου υπάρχει χώρος για την κοινότητα και για να είσαι ο εαυτός σου. Έχουμε ένα κοινό όνειρο για έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, όπου φροντίζουμε ο ένας τον άλλον και ζούμε στα πλαίσια της φύσης. Το Svanholm είναι ένα καλό μέρος για όλους, εργένηδες, ζευγάρια και παιδιά. Οι περισσότεροι από εμάς δουλεύουμε έξω ενώ άλλοι δουλεύουν στο σπίτι κάνοντας τη μέρα μας πιο εύκολη. Το μαγαζί της κουζίνας και σερβίρει φαγητό 6 μέρες την εβδομάδα. Ο κτιριακός όμιλος εξασφαλίζει, μεταξύ άλλων, τη συντήρηση των κτιρίων και η διοίκηση κρατά την οικονομία υπό έλεγχο. Η γεωργία και η κηπουρική παρέχουν αυτάρκεια και πωλούν τρόφιμα έξω από το σπίτι, Ενέργεια από τις ανεμογεννήτριες μας, ηλιακή ενέργεια από τις στέγες, θερμότητα από το δάσος μας, δικό μας σύστημα αποχέτευσης, ηλεκτρικά αυτοκίνητα στο σχέδιο αυτοκινήτων εξαρτημάτων. Τα παιδιά έχουν πολλούς φίλους, έχουν δάσος, ζώα και παιδικές χαρές και το Svanholm έχει το δικό του παιδικό ίδρυμα.
Καταργείται η «ώρα του Λύκου» – το απόγευμα είναι ώρα παιχνιδιού, όταν το φαγητό σερβίρεται τις περισσότερες μέρες. Στο Svanholm η βιώσιμη κοινότητα βρίσκεται στο επίκεντρο. Έχουμε κοινή οικονομία και είμαστε κοινά στις μεγάλες αποφάσεις.
Ο καθένας έχει το δικό του σπίτι και ζει μια ζωή στην εξοχή με καλύτερους ρυθμούς σε σχέση με τη πόλη .
Μαζί δημιουργούμε, παίζουμε μουσική, έχουμε δημιουργικά εργαστήρια, πάρτι, φεστιβάλ, φανταστικό φαγητό, Κάθε Παρασκευή έχουμε μπαρ που παρευρίσκονται καλοί φίλοι.