ΤΟN ΚΑΚΟ ΤΟΥΣ ΤΟN ΚΑΙΡΟ
Κυβερνήσεις, δήμοι, εταιρίες και περιφερειάρχες οι υπεύθυνοι των καταστροφών από τις πλημμύρες και τις φωτιές. Ο κυβερνητικός θίασος στέκεται κυριολεκτικά παραλυμένος μπροστά στην καταστροφή. Αφού η χώρα απώλεσε εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης από τις φωτιές ήρθαν οι φονικές πλημμύρες να μεγαλώσουν το μέγεθος της καταστροφής. Μπορεί να μας το παρουσιάζουν σαν πρωτοφανές καιρικό φαινόμενο, μπορεί να επιστρατεύουν αυλόδουλους και αργυρώνυτους επιστήμονες για να θολώσουν το μυαλό και την κρίση μας, όμως ξέρουμε πολύ καλά πως δεν είναι η πρώτη φορά που έχουμε καταστροφικές πλημμύρες με νεκρούς (στην ίδια περιοχή, μάλιστα). Όλη αυτή η φιλολογία περί τα μετεωρολογικά είχε και έχει ως σκοπό να θολώσει την εικόνα και πίσω από το «ακραίο καιρικό φαινόμενο» να κρύψει τις εγκληματικές ευθύνες των κυβερνήσεων, που έχουν αφήσει εντελώς ανοχύρωτη τη χώρα.
Υπήρξε μελέτη και αποτύπωση της επικινδυνότητας των ποταμών στη Θεσσαλία και πανελλαδικά το 2016. Το 2018 βγήκαν οι χάρτες επικινδυνότητας καθώς και οι αντίστοιχες παρεμβάσεις όσον αφορά στην πρόληψη, την προστασία, την ετοιμότητα και την αποκατάσταση των αντίστοιχων σημείων. 22 έργα δημοσιευμένα σε ΦΕΚ για τις παρεμβάσεις και έργα που έπρεπε να γίνουν στην περιοχή, κανένα από αυτά τα είκοσι δύο έργα δεν έχει ολοκληρωθεί. Αυτή η καθυστέρηση έχει τη σφραγίδα του νυν περιφερειάρχη – εκλεγμένου με τη Νέα Δημοκρατία – και της κυβέρνησης Μητσοτάκη, ο οποίος το 2020 μετά την κακοκαιρία του Ιανού έκανε επισκέψεις στις πληγείσες περιοχές. Η ΝΔ πέταξε στα σκουπίδια τα σχέδια διαχείρισης κινδύνου πλημμυρών που ήταν αναρτημένα από το 2018. Αγνόησε τις προειδοποιήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 336 σελίδες με μελέτη για έργα που έγινε νόμος ΦΕΚ2018 και τίποτα από αυτά δεν έγιναν, Μόνο κάποια μπαλώματα και έργα βιτρίνας. Τον Φλεβάρη του 2022 υπήρξε καταδίκη του ελληνικού κράτους από την Ε.Ε. για την αποτυχία στα αντιπλημμυρικά έργα. Η Ελλάδα έχει 21 ανοικτές υποθέσεις για παραβίαση του ενωσιακού περιβαλλοντικού δικαίου εκ των οποίων οι 12 είναι καταδικαστέες αποφάσεις και δικάζονται σε δεύτερο βαθμό για τη μη συμμόρφωση. Είναι η 1η σε όλη την Ευρώπη σε αγνόηση των αποφάσεων του δικαστηρίου για το περιβάλλον.
Μετά την καταστροφή του Ιανού το 2020, δόθηκαν 145 εκατ. για έργα στην ΤΕΡΝΑ (η αγαπημένη εταιρεία του Μητσοτάκη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, στην οποία συμμετέχει ο πεθερός του Γεραπετρίτη), “για την αποκατάσταση και ενίσχυση των αναχωμάτων του Πάμισου ποταμού, σε μήκους 10χλμ. Περιλαμβάνει επίσης τον καθαρισμό της κοίτης του Πάμισου σε σποραδικές θέσεις, την αποκατάσταση και ενίσχυση αναχωμάτων, την ενίσχυση και προστασία των πρανών με συρματοκιβώτια”. Σήμερα ο Μητσοτάκης, αντί να απαντήσει τι έγινε με τα έργα και γιατί πνίγηκε η Θεσσαλία, ανακοίνωσε ότι η λύση στη νέα καταστροφή, είναι να δώσει ξανά εργολαβίες στις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες. Για μια ακόμη φορά, η κρίση γίνεται ευκαιρία. Για κάθε πρόβλημα για το οποίο ευθύνεται, η λύση είναι εργολαβίες και αναθέσεις. Δεν έγινε τίποτα το ουσιαστικό εκτός από κάποια “μπαλώματα”. Και δεν έγινε το βασικότερο απ’ όλα: ένα ολιστικό σχέδιο αντιπλημμυρικής προστασίας σε επίπεδο λεκάνης απορροής.
Δεν υπήρχε καμία προετοιμασία του κρατικού μηχανισμού, η πολιτική προστασία δεν ενεργοποίησε τις πρώτες μέρες ούτε τον στρατό για να συνδράμει στις διασώσεις. Η πολυδιαφημισμένη πολιτική προστασία, που αναβαθμίστηκε σε υπουργείο στο οποίο έχουν «καεί» κιόλας τρεις υπουργοί, αποδείχθηκε μια μπαρούφα, μια επινόηση που εξαντλείται στις στολές που φορούν οι επικεφαλής του, όταν κάνουν τα δραματικά τηλεοπτικά διαγγέλματά τους και ξεπλένουν μια κυβέρνηση που σε κάθε κρίση κραδαίνει τη σημαία της «ατομικής ευθύνης».
Μετά από αυτή τη καταστροφή και ενώ αποφασίζεται η αναστολή της λειτουργίας των δικαστηρίων, δεν αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί στις πληγείσες περιοχές. Μέσα σε όλα αυτά και κάποιες εταιρίες που παίζουν το παιχνίδι τους. Στο εξωτερικό για παράδειγμα, Αμερικανικές εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων όπως η Blackstone έχουν επινοήσει μια αρκετά ασφαλή επενδυτική στρατηγική προκειμένου να κερδίζουν «βρέξει-χιονίσει» από την κλιματική κρίση. Από τη μια πλευρά, επενδύουν σε εταιρείες και υποδομές ορυκτών καυσίμων που φέρουν τη βασική ευθύνη για την κλιματική αλλαγή και τις τεράστιες καταστροφές που αυτή επιφέρει στον πλανήτη. Από την άλλη, αγοράζουν ταυτόχρονα και εταιρείες αποκατάστασης των ζημιών που προκαλεί η κλιματική αλλαγή και οι οποίες αναλαμβάνουν τον καθαρισμό και την ανοικοδόμηση περιοχών που έχουν πληγεί από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Σε σύντομο διάστημα θα το δούμε και στις εγχώριες περιπτώσεις.
Αυτά που βλέπουμε σαν εικόνες καταστροφής τις τελευταίες μέρες είναι το αποτέλεσμα μιας προδιαγεγραμμένης πορείας. Και αυτό γιατί; Επειδή λείπουν πολλά αντιπλημμυρικά έργα, κυρίως φράγματα συγκράτησης στα βουνά και έργα διευθέτησης στις ορεινές λεκάνες, καθώς και έργα ανάσχεσης. Καμιά κατασκευή ορεινών υδρονομικών έργων. Τα υφιστάμενα αντιπλημμυρικά είναι λάθος διαστασιολογημένα. Αναχώματα, τάφροι και κανάλια, αρδευτικά και μη, είναι κατασκευασμένα με παρωχημένα δεδομένα. Λείπουν αναλυτικοί χάρτες πλημμυρικού κινδύνου και όσοι υπάρχουν δεν έχουν υπολογίσει τα φερτά υλικά αλλά μόνο τον όγκο του νερού. Δεν έχουν γίνει διανοίξεις σε κοίτες ποταμών και εκβαθύνσεις ώστε να μπορούν να συγκρατούν περισσότερο νερό. Υπάρχουν πολλά ποτάμια και παραπόταμοι, που σε περίπτωση πλημμύρας, αλληλοεπηρεάζονται μεταξύ τους. Το σχέδιο “Δαρδανός” και οι σχεδιασμοί περιφερειακών κέντρων πολιτικής προστασίας, αν και δημιουργήθηκαν, είναι ανενεργά. Δεν έγιναν αντιπλημμυρικά έργα στα βουνά (φράγματα βάρους) και στη συνέχεια αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις σε όλη τη διαδρομή χειμάρρων και ποταμών μέχρι τη θάλασσα, αλλά και στα δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων των πόλεων, που είναι πεπαλαιωμένα, ασυντήρητα και κυρίως εξαιρετικά χαμηλής χωρητικότητας για να ανταποκριθούν στις ανάγκες πόλεων που έχουν μεγαλώσει και εξακολουθούν να μεγαλώνουν. Μόνο έργα βιτρίνας για να κονομάνε συγκεκριμένοι εργολάβοι και παρατρεχάμενοι. Γιατί όμως οι εξουσιαστές δείχνουν εγκληματική αδιαφορία για την κατασκευή έργων ουσιαστικής αντιπλημμυρικής προστασίας; Ο λόγος είναι γνωστός: κοστίζει. Και ο κρατικός προϋπολογισμός τα έχει για άλλους λόγους τα λεφτά. Πρέπει να τα μοιράσει σε… αναξιοπαθούντες βιομήχανους και λοιπούς καπιταλιστές. Είναι η κοινή στρατηγική των κομμάτων που στα πλαίσια της καπιταλιστικής οικονομίας και ανάπτυξης, ό,τι δεν έχει ανταποδοτικότητα, δηλαδή κέρδος κυρίως για τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, δεν το θεωρούν επιλέξιμο ως έργο. «Πρέπει να έχουν ένα παραγωγικό αποτύπωμα», όπως ακούστηκε πρόσφατα στη συζήτηση για τις πυρκαγιές, για να προχωρήσουν τα όποια αναγκαία έργα.
Τα ίδια και στο Βόλο. Τη δεκαετία του ΄90 η τότε δημοτική αρχή σχεδίασε “αναπλάσεις” με μια από αυτές να είναι ο περιορισμός της φυσικής κοίτης του ποταμού Κραυσίδωνα στο Πήλιο, με τα παρόχθια διαμερίσματα να αποτελούν πλέον τα ακριβότερα στο Βόλο. Το δίκτυο ομβρίων κατασκευάστηκε το 1950.
Τα ίδια και σε όλες τις μεγαλουπόλεις. Οι πόλεις επεκτείνονται, εκτάσεις που προηγουμένως καλύπτονταν από χώμα καλύπτονται από τσιμέντο και άσφαλτο, όμως το δίκτυο απορροής των ομβρίων δεν μεγαλώνει. Δεν φροντίζουν καν να καθαρίσουν έγκαιρα τα υπάρχοντα φρεάτια με αποτέλεσμα το υπάρχον δίκτυο απορροής να μετατρέπεται σε σχεδόν μηδενικής χωρητικότητας. Αν προσθέσουμε και τις καταστροφικές πυρκαγιές στα περιαστικά δάση, οι συνέπειες των οποίων στα πλημμυρικά φαινόμενα δεν αντιμετωπίζονται (ή αντιμετωπίζονται με έργα βιτρίνας) θα έχουμε μια πληρέστερη εικόνα. Το έγκλημα στη Μάνδρα ήταν απλά ένα προανάκρουσμα. Το αντιπεριβαλλοντικό νομοσχέδιο επίσης, που κατατέθηκε εν μέσω λοκντάουν το ’22, με το νόμο για τις καταπατήσεις ρεμάτων αύξησε τους πλημμυρικούς κινδύνους.
Χορτάσαμε από διαγγέλματα για ασφάλεια όλα αυτά τα χρόνια από τους κρατούντες. Τί εννοεί το επιτελικό κράτος με τον όρο ασφάλεια; Τι είδους ασφάλεια είναι να καίγεται ο δασικός πλούτος της χώρας και να στερούνται οι κάτοικοί της το οξυγόνο ζωής; Τι είδους ασφάλεια είναι να σε στέλνουν στα αδιέξοδα στενά στο Μάτι και να γίνεσαι παρανάλωμα του πυρός; Τι είδους ασφάλεια είναι να κοιμάσαι και να εισβάλει στο σπίτι σου ορμητικός χείμαρρος; Δεν έχουμε αυταπάτες ότι μέσα στον καπιταλισμό μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική κρατική άμυνα απέναντι στην καταστροφικότητα των φυσικών φαινομένων.
Το κράτος-εχθρός της κοινωνίας μια χαρά αξιοποιεί την τεχνολογία και την επιστήμη και οργανώνει χιλιάδες ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς λαϊκών κατοικιών, και κινητοποιεί όλο τον κατασταλτικό μηχανισμό για να πετάξει μια οικογένεια από το σπίτι της, φακελώνει ηλεκτρονικά, μας παρακολουθεί και αρχειοθετεί τα προσωπικά μας δεδομένα ηλεκτρονικά, μας ταυτοποιεί και μας επιτηρεί. Αλλά δεν μπορεί να στείλει ούτε μισό κιβώτιο νερά στα αποκλεισμένα χωριά του Πηλίου. Ούτε αυτοί, ούτε οι κομματικές περιφέρειες. Οι όποιες λύσεις δόθηκαν από την αυτοοργάνωση των ίδιων των κατοίκων. Αυτοί απεγκλώβισαν με δικές τους βάρκες και φουσκωτά συνανθρώπους τους. Αυτοί προσπάθησαν να φτιάξουν αναχώματα και φράγματα από σάκους με άμμο. Αυτοί και αλληλέγγυος κόσμος μάζευαν τρόφιμα, νερά και ειδή πρώτης ανάγκης για τους πλημμυροπαθείς.
ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΝΑΣ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ. ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΑ ΚΡΑΤΙΚΑ ΠΑΡΑΣΙΤΑ. ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Τροχιά στο Άπειρο