“Αφουγκραστείτε τις οιμωγές και τους θρήνους , που ακούγονται πίσω από τα επίσημα παραβάν ης ανθρώπινης προόδου, δώστε σοβαρή προσοχή στον απεγνωσμένο αγώνα ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική και θα πειστείτε για την αλήθεια των λόγων μας και θα ομολογήσετε με την γερή λογική, πως στη σημερινή κοινωνία και στο σημερινό πολιτικό σύστημα της ανθρωπότητας ο φτωχός παντού είναι σκλάβος, και ο σκλάβος είναι παντού φτωχός”
Ο Χρίστο Μπότεφ – Christo Botev (Христо Ботев, 1848-1876) ήταν Βούλγαρος σοσιαλιστής επαναστάτης και ποιητής, ένας από τους εκπροσώπους του επαναστατικού ρομαντισμού στην βαλκανική ποίηση του 19ου αιώνα. Η εμπνευσμένη ποίηση του Χρίστο Μπότεφ 20 μόλις ποιήματα, που αποδεικνύουν το αίσθημα και το πηγαίο του ποιητικό ταλέντο, κυκλοφόρησαν αρκετά μετά το θάνατο του σε μια συλλογή με τον τίτλο: Πέσνι ί στιχοτβορένια (τραγούδια και ποιήματα). Η ποίηση του άσκησε μεγάλη επιρροή στην εξέλιξη της νεοβουλγαρικής λογοτεχνίας.
Γεννήθηκε στο Καλόφερ, μια μικρή πόλη των νοτίων Βαλκανίων, στην περίφημη «κοιλάδα των τριαντάφυλλων». Ο πατέρας του είχε σπουδάσει παιδαγωγός στη Ρωσία.To 1863, αφότου ολοκλήρωσε τη βασική του εκπαίδευση στο Κάλοφερ, ο Μπότεβ στάλθηκε από τον πατέρα του στην Οδησσό για να παρακολουθήσει το λύκειο. Ο ίδιος ως μαθητής στην Οδησσό, έρχεται σε επαφή με τα έργα του Χέρτσεν, του Τσερνιτσέβσκυ και αργότερα τα γραπτά του Μπακούνιν. Επέστρεψε στο Κάλοφερ στις αρχές του 1867, όταν προσωρινά αντικατέστησε τον άρρωστο πατέρα του στη θέση του δασκάλου.. Εξαιτίας των σχέσεών του με επαναστάτες αποβάλλεται και γυρνά για λίγο στη γενέτειρά του. Εκεί ξεκινά την αντιεξουσιαστική προπαγάνδα και λίγο αργότερα εγκαθίσταται στη Ρουμανία όπου έρχεται σε επαφή με πολλούς επαναστάτες πρόσφυγες. Στη Ρουμανία, ο Μπότεφ συνέχισε να εργάζεται ως δάσκαλος και να διατηρεί στενές σχέσεις με το βουλγαρικό επαναστατικό κίνημα. Δημοσιεύει άρθρα και ποιήματα σε εφημερίδες. Καταφέρεται ενάντια στην Οθωμανική Εξουσία και τους πλούσιους Βούλγαρους, ενάντια στην κοινωνική αδικία και υποκρισία εν γένει, ενσωματώνοντας στην κριτική του ελευθεριακές σοσιαλιστικές επιρροές. Η ποίησή του ήταν όχι απλώς μια καλλιτεχνική δραστηριότητα αλλά μια μορφή πολιτικού ακτιβισμού. Εξυμνητής των “χαϊντούκων”, του βουλγαρικού αντίστοιχου των κλεφτών, οι οποίοι στην ποίησή του αναδεικνύονται σε πρότυπο του εξεγερμένου ανθρώπου, σφράγισε την ταύτιση ζωής και ποίησης με το θάνατό του. ‘Ομως η εξέγερση, την οποία υμνεί, δεν είναι η ανυπακοή του κλέφτικου τραγουδιού αλλά μια στάση ζωής, απόρροια της εμμονής στην έννοια της ελευθερίας. Στο πρόσωπο των εξεγερμένων του ηρώων εξυμνεί την επαναστατημένη συνείδηση του ατόμου, ένα παράγωγο της οποίας είναι και η ίδια η ποιητική πράξη. Η ποίηση και ο βίος του, συγχωνεύτηκαν σε μια συνολική στάση ζωής. Διατηρεί σχέσεις με ρώσους επαναστάτες στην Ελβετία και το Λονδίνο και περνά παράνομα τα γραπτά τους στη Ρωσία. Είναι ο πρώτος που διακινεί παράνομα το έργο του Μπακούνιν Κρατισμός και Αναρχία. Μετά την Κομμούνα του Παρισιού συμμετέχει σε αναρχική ομάδα στη Ρουμανία. Με το ξέσπασμα της αντιοθωμανικής εξέγερσης του 1876 ο Μπότεφ παίρνει μέρος ως επικεφαλής σε μια ομάδα διακοσίων ανταρτών καλά προετοιμασμένων και οπλισμένων που είχαν εισβάλει από τη Ρουμανία στην οθωμανική επικράτεια με σκοπό να παρακινήσουν τους Βούλγαρους σε εξέγερση. Μετά από μια βδομάδα σκληρών αναμετρήσεων με τον πολυάριθμο οθωμανικό στρατό στα βουνά των Βαλκανίων, ο Μπότεφ σκοτώνεται στις 2 Ιούνη του 1876 και η ομάδα του διασπάται και διαλύεται. Το κανονικό του όνομα ήταν Χρίστο Μπότιοφ Πέτκοφ, παντρεύτηκε με την Veneta Boteva και απέκτησαν μια κόρη την Ιβάνκα.
Μετά το θάνατό του η καθεστωτική ιστορία τον βαφτίζει «ήρωα της εθνικής παλιγγενεσίας» και «εθνικό ποιητή» της Βουλγαρίας, παρόλο που στα γραπτά και τα ποιήματά του εναντιώνεται σε κάθε τι εθνικό. Με αυτό το ψέμα του εθνικού ήρωα που έντεχνα δημιούργησε και διατήρησε το καθεστώς, παραμένει μέχρι τώρα το ιστορικό εξουσιαστικό μύθευμα. Τα γραπτά του όμως μαρτυρούν την πραγματικότητα: “Για την κατάκτηση της πλέριας και τέλειας ελευθερίας μας υπάρχει μόνο ένας δρόμος- ο δρόμος της επανάστασης, που είναι η μοναδική σωτηρία του λαού μας, και μάλιστα επανάστασης λαϊκής, άμεσης, μέχρις εσχάτων, που να ξεκαθαρίσει τη Βαλκανική χερσόνησο όχι μονάχα από τους Τούρκους… αλλά και από όλα τα στοιχεία που μπορούνε να βλάψουν τις πραγματικές μας επιδιώξεις για πλέρια και απόλυτη ανθρώπινη ελευθερία. Τούτη η ελευθερία θα πραγματοποιηθεί με την κοινωνική επανάσταση, οπόταν οι λαοί θα αποτινάξουν κάθε σκλαβιά και θα απαλλαγούν από το ζυγό κάθε εκμετάλλευσης. Δε μπορεί να εξουσιάζει κανένας εκείνο το κεφάλι που είναι έτοιμο να χωριστεί από τους ώμους του στο όνομα της Ελευθερίας και για το καλό όλης της ανθρωπότητας. “
Μετά το θάνατό του η καθεστωτική ιστορία τον βαφτίζει «ήρωα της εθνικής παλιγγενεσίας» και «εθνικό ποιητή» της Βουλγαρίας, παρόλο που στα γραπτά και τα ποιήματά του εναντιώνεται σε κάθε τι εθνικό. Με αυτό το ψέμα του εθνικού ήρωα που έντεχνα δημιούργησε και διατήρησε το καθεστώς, παραμένει μέχρι τώρα το ιστορικό εξουσιαστικό μύθευμα. Τα γραπτά του όμως μαρτυρούν την πραγματικότητα: “Για την κατάκτηση της πλέριας και τέλειας ελευθερίας μας υπάρχει μόνο ένας δρόμος- ο δρόμος της επανάστασης, που είναι η μοναδική σωτηρία του λαού μας, και μάλιστα επανάστασης λαϊκής, άμεσης, μέχρις εσχάτων, που να ξεκαθαρίσει τη Βαλκανική χερσόνησο όχι μονάχα από τους Τούρκους… αλλά και από όλα τα στοιχεία που μπορούνε να βλάψουν τις πραγματικές μας επιδιώξεις για πλέρια και απόλυτη ανθρώπινη ελευθερία. Τούτη η ελευθερία θα πραγματοποιηθεί με την κοινωνική επανάσταση, οπόταν οι λαοί θα αποτινάξουν κάθε σκλαβιά και θα απαλλαγούν από το ζυγό κάθε εκμετάλλευσης. Δε μπορεί να εξουσιάζει κανένας εκείνο το κεφάλι που είναι έτοιμο να χωριστεί από τους ώμους του στο όνομα της Ελευθερίας και για το καλό όλης της ανθρωπότητας. “
Ο Hristo Botev είναι επαναστάτης, ποιητής, και λαμβάνοντας υπόψη τις φιλίες, το πολιτικό του έργο και τον αγώνα εδώ και στη Ρουμανία, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια αναρχικός. Είναι μεταξύ των πρώτων εμβληματικών αστέγων που είναι γνωστός στην ιστορία του αναρχισμού στη Βουλγαρία. Αναπτύσσοντας τις ιδέες του ουτοπικού σοσιαλισμού θεωρούσε ότι η Βουλγαρία μπορεί να φτάσει στο σοσιαλισμό μέσα από την αγροτική κοινότητα και θα αποφύγει τη διείσδυση του καπιταλιστικού πολιτισμού. Εκτός από την ποίησή του με μια απίστευτη πολιτική φόρτιση και το άμεσο επαναστατικό του έργο, στη Ρουμανία ασχολείται με την έκδοση της εφημερίδας Flag, στις εκδόσεις της οποίας εκφράζει κατηγορηματικά τις ανεπίτρεπτες ιδέες του. Στο τεύχος της 1ης Μαΐου 1875 διαβάζουμε:“Μόνο μια λογική και αδελφική ένωση μεταξύ των εθνών είναι ικανή να καταστρέψει τις διακρίσεις, τη φτώχεια και τα παράσιτα της ανθρωπότητας, και μόνο αυτή η ένωση είναι ικανή να φέρει αλήθεια, ελευθερία, αδελφοσύνη, ισότητα και ευτυχία στον πλανήτη. “Τα έθνη των dordet χωρίζονται μεταξύ τους από τις μηχανορραφίες των παντοδύναμων, συνταγμάτων και δημοκρατιών τους, και το dordet, μέσω τυφλής χαμηλής λατρείας στους χρισμένους του Θεού, βλέπουν ο ένας τον άλλον ως εχθρούς, μέχρι τότε δεν θα υπάρχει ευτυχία στη γη, ούτε φως ημέρας για τον άνθρωπο. Η κυβέρνηση και οι προνομιούχες τάξεις κάθε έθνος θα βασανίζουν και θα ενοχλούν τους φτωχούς, το έργο του θα εμφανιστεί, θα τον κρατήσουν αδαή, θα τετράγωνο και θα κύβο τις ιστορικές ανοησίες του, και εν κατακλείδι, θα τον συνοδεύσουν για να χτυπήσει και να εξολοθρεύσει τον αδελφό του ή θα τον χτυπήσει και θα Φυσικά, αν τα έθνη μπορούσαν να καταλάβουν αμέσως πού βρίσκονται οι πηγές των δεινών τους, τότε θα έβλεπαν ότι οι κύριοι και μόνοι εχθροί τους είναι οι ίδιες οι κυβερνήσεις τους και αυτή η τάξη των παρασίτων, που για να περάσουν την άδεια και βλαβερή ζωή τους, έχουν γίνει ψυχή και σώμα με τύραννοι και υπό την προστασία των “νόμων” ασκούν τις αρχές του ψεύδους και της κλοπής. Η βάση ενός νοικοκυριού είναι η κλοπή, το ψέμα και η βία. [… ]. ] Και αλήθεια, σε ποια χώρα οι ισχυροί δεν κρατούν τους αδύναμους στα χέρια τους, τους πλούσιους – τους φτωχούς και τους κυβερνώντες – τους πλούσιους; Πηγαίνετε πέρα από τους μεσημβρινούς και τους παράλληλους κύκλους και δείτε αν μπορείτε να βρείτε μια εξαίρεση σε αυτόν τον γενικό κανόνα [… ]. ] ο νόμος τυπώθηκε μόνο για τους δούλους, και έχουμε κάθε δικαίωμα να λέμε, μαζί με τον Προυντόν, ότι μια κυβέρνηση είναι μια συνωμοσία, μια συμπαιγνία κατά της ελευθερίας της ανθρωπότητας.”
Απρίλης του 1871, όταν ήδη στο Παρίσι έχει συμβεί ένα γεγονός που άφησε εποχή… Παρισινή Κομμούνα. Ο Χρίστο θα ιδρύσει στο Γαλάτσι τη Βουλγάρικη Κομμούνα και θα στείλει εγκάρδιο χαιρετισμό στην επιτροπή της Παρισινής Κομμούνας και θα γράψει το “Σύμβολο – πιστεύω της Βουλγάρικης Κομμούνας” . Κοινωνική απελευθέρωση ο σκοπός αυτού του επαναστάτη ποιητή που εκτός από την απερίγραπτη φτώχεια του θα εμφανιστεί στη ζωή του και σοβαρή ασθένεια…
“Σ’ αυτό το βασίλειο του αιμάτου και της αμαρτίας, βασίλειο υπουλότητας, διαφθοράς και δακρύων,
βασίλειο θρήνων-δεινών χωρίς άκρη, κοχλάζει ο αγώνας και με βήματα γοργά τραβάει προς το άγιο τέρμα του… Εμείς θα βροντοφωνάξουμε: Ψωμί ή μολύβι!”.
Τροχιά στο Άπειρο
